Wat is de Window of Tolerance (WOT)?

Op momenten dat we ons (redelijk) ontspannen voelen en rustig kunnen nadenken, gebruiken we het deel van ons brein dat de neocortex wordt genoemd. Dit is het bewuste deel van ons brein waarmee we invoelend, empatisch en redelijk kunnen denken. We kunnen dan gesprekken voeren, naar elkaar luisteren en proberen elkaar  te begrijpen.

Maar wanneer we ergens door geraakt worden (triggers) en emoties oplaaien, gebeurt er in ons brein iets anders; dan neemt het onbewuste deel van ons brein de overhand en lukt het niet meer (zo goed) om rekening te houden met een ander. We raken dan in een alerte toestand, en doen er alles aan om het ongemak, de pijn, bedreiging of ander ‘gevaar’ uit de weg te gaan. Ons brein is erop gemaakt om pijnlijke ervaringen uit de weg te gaan. En het primitieve deel van ons brein neemt dan de overhand om dit voor elkaar te krijgen.

In de oertijd was dit handig om te kunnen overleven, maar tegenwoordig zit dit ons vaak in de weg om te komen waar we willen zijn. Om verandering in bijvoorbeeld de manier van relateren en communiceren te bewerkstelligen, is het van belang dat je begrijpt hoe jouw brein werkt en hoe je in het deel van je hersenen blijft (of weer komt) waar jij zelf de regie over hebt. Zodra je dit doet, kun je in verbinding blijven met je partner en met anderen die belangrijk voor je zijn.

Daarom is het belangrijk om te weten hoe de window of tolerancewerkt als je niet steeds in heftige discussies terecht wilt komen. Je wordt daardoor bewuster van wat er eigenlijk gebeurt en jullie kunnen er dan samen voor zorgen om in de redelijke en invoelende modus te blijven. Zo wordt het een stuk makkelijker om meningsverschillen uit te praten, zonder elkaar de hersens in te slaan en in boosheid, paniek, angst of onverschilligheid terecht te komen.

Op het voorbeeld van de WOT zien we dat emoties in heftigheid kunnen verschillen, zoals golven in het water. Dat is normaal en geen probleem als die golven maar niet te hoog (of laag) worden en uit de WOT schieten. Want als dat gebeurt, ga je dus naar een ander deel van je brein en lukt het niet meer om een meningsverschil of irritatie op een constructieve manier bespreekbaar te maken.

Wanneer je er aan de bovenkant uitschiet, schiet je in een overlevingsmechanisme. Dit is een manier die je hebt ‘geleerd’ om met moeilijke of pijnlijke situaties om te gaan. Kort gezegd zijn dat de onderstaande manieren:

Is er één die je bij jezelf herkent? Het kan zijn dat dit per situatie verschillend is, maar meestal is er één waar je tijdens conflicten regelmatig inschiet.

Als je hier zit, zul je dat ook in je lijf voelen en duurt het meestal een tijd voordat je weer in staat bent te ontspannen en op een constructieve manier te communiceren. Bij vrouwen duurt het overigens meestal langer voordat de boosheid voorbij is dan bij mannen. Dat geeft ze natuurlijk geen excuus om het niet uit te praten, maar wel goed om je te realiseren dat het per persoon echt anders kan zijn.

Aan de onderkant eruit schieten, brengt je in het meest primitieve deel van ons brein. In beweging komen en weer iets ondernemen is dan een hele uitdaging. Je hebt het gevoel uit het veld geslagen te zijn, soms somber, lusteloos en teruggetrokken.

Als we eruit schieten, is er eerst tijd nodig om te herstellen. In de module over hechting hebben jullie al geleerd dat iedereen dat op een andere manier doet. De één heeft nabijheid, contact en geruststelling nodig, terwijl de ander juist even de ruimte voor zichzelf nodig heeft om tot rust te komen. Respecteer dat van elkaar en geef elkaar de ruimte, gelegenheid daarvoor. Als dat niet meteen lukt, zorg dan dat je er in elk geval binnen 24 uur op terugkomt. En doe dat ook altijd.

Wat we willen is dus BINNEN de WOT blijven en daar kunnen jullie elkaar bij helpen door een pauze in te lassen en afstand te nemen als jullie, of één van beiden, erg emotioneel wordt. Geef wel aan dat je het doet en waarom je het doet. Dan houdt je het voor de ander veilig en heeft die niet het idee dat je wegloopt. Door aan te geven dat je ziet dat jullie weer in een dynamiek terechtkomen en wilt voorkomen dat het escaleert, zorg je juist voor jullie relatie en elkaar.

Je kunt bijvoorbeeld zeggen: ‘Ik zie dat het gaat escaleren en wil voorkomen dat we dingen zeggen of doen waar we spijt van krijgen. Ik ga even weg en kom er straks weer op terug als we rustig zijn’.

Dat zal niet in één keer goed gaan, maar door je hier allebei bewuster van te worden, zullen jullie zien dat het anders gaat worden.