Wanneer je wilt dat je partner zijn of haar gedrag verandert, kun je de XYZ-formule of methode gebruiken in communicatie. Als de communicatie niet lekker loopt, dan is het zinvol om onderscheid te maken tussen wat er feitelijk gezegd wordt en jouw interpretatie en het gevoel wat je daarbij krijgt. De XYZ-formule kan helpen om concreet en specifiek met elkaar te communiceren, zonder in verwijten, eisen, verdediging of weerstand te schieten.
X staat voor het gedrag van jouw partner dat je duidelijk kunt zien of horen.
Y is de situatie waarin het gedrag van je partner plaatsvindt. Dit kan bijvoorbeeld een tijdstip of een plaats zijn.
Z is jouw emotionele reactie; dus de gedachte of het gevoel dat het gedrag van je partner bij jou veroorzaakt.
Door X (het gedrag) helder te omschrijven, weet je partner duidelijk welk specifiek gedrag je graag anders zou willen zien.
Door Y (de situatie) te omschrijven, krijgt je partner een duidelijker voorbeeld en meer inzicht in de situaties waarin hij/zij dit gedrag vertoont. Daarnaast zorgt het omschrijven van Y ervoor, dat je geen woorden gebruikt als ‘altijd’, ‘weer’ of ‘nooit,’ want je weet inmiddels dat die niet werken.
Het omschrijven van Z (hoe je je erdoor voelt), zorgt ervoor dat je partner meer begrip krijgt voor hoe hij/zij op jou overkomt, en let op: dat is de belangrijkste motivatie om zijn/haar gedrag te veranderen.
Dus wat je tegen je partner zegt is het volgende:
“Wanneer jij X doet in situatie Y voel ik mij Z”.
In deze zin zit dus geen expliciet uitgesproken opdracht of een eis naar je partner om zijn/haar gedrag te veranderen. Dat zal in de meeste gevallen namelijk alleen maar verdediging en weerstand oproepen.
“Wanneer jij een uur te laat van je werk komt (X: gedrag), terwijl wij een afspraak hebben (Y: situatie), dan voel ik me verdrietig en krijg ik het idee dat jij onze afspraak helemaal niet belangrijk vindt (Z: het gevoel en de gedachte die het bij jou veroorzaakt)”.
Dat klinkt heel anders dan: “Jij vindt onze afspraken nooit belangrijk!” of “Jij komt altijd te laat!”
Print de XYZ-formule uit, hang ‘m op een prominente plek en ga er de komende tijd mee aan de slag. In het begin zal het nog niet vanzelf gaan, maar oefening baart kunst. En je zult zien dat het jullie communicatie verbetert en het veel plezieriger en minder beladen maakt.
En mochten jullie er samen niet uitkomen, neem dan contact met ons op voor het plannen van een persoonlijke sessie over jullie communicatie.